22/10/23

CEN ANOS DE FÚTBOL NA COSTA. 5. A CHEGADA DO FÚTBOL ÁS COMARCAS DE MUROS E DE NOIA

 O concello de Carnota: Deportivo Pindo e Carnota

Apenas contamos con información de partidos de fútbol neste concello, a pesar de atoparse entre outros de moita práctica, como poden ser Muros, polo sur, e Cee ou Corcubión, polo norte (aínda que neste caso a comunicación era máis complexa por non estar aínda construída a ponte sobre o Xallas). Con todo, o primeiro e único partido que coñecemos do Deportivo Pindo foi contra o Junquera ceense o 15 de maio de 1927. A vitoria foi para os visitantes por ampla marxe, a pesar de contaren os locais con catro profesionais (El Orzán, 18.5.1927_2):

El domingo se trasladó a la bella y vecina villa del Pindo el "Junquera F. C." con objeto de celebrar un partido con el team de aquella localidad que alineó a cuatro elementos de gran valía venidos poco ha de New York, en donde, como profesionales, juegan en importantes equipos.

A los dos minutos de juego el "Junquera" marca el primer tanto, logrando los contrarios poco después el empate de un penalty.

A poco de empezar la segunda parte, en una arrancada personal llevada por el extremo y driblando a tres contrarios, logra Trillo marcar el tanto más bonito de la tarde introduciendo el esférico en las mallas de un tiro sesgado y fuerte.

Tras enconada lucha, que el numeroso público alienta con sus continuos aplausos, termina el encuentro con una victoria más para el "Junquera" de siete a uno.

La derrota del "Deportivo Pindo" ha sido debida a la mala actuación de su guardameta que ni con mucho iguala a ninguno de los suyos; y además al formidable juego desarrollado por la línea delantera del "Junquera" llevada por V. Castro y su inter-izquierda el popular jugador vigués Correa que nos recordó sus actuaciones en el Fortuna.

Por el equipo del Pindo saben jugar bien los cuatro profesionales, pero su actuación no respondió por estar continuamente marcados por nuestros medios, de los que nos agradó mucho Recamán.

A segunda e última noticia do fútbol nesta época no concello carnotán virá en outubro de 1933, coa visita a Cee ao equipo local: "El pasado domingo, día 29, se celebró una excursión a la inmediata villa de Cée, con motivo de celebrarse allí un encuentro de fútbol entre el equipo de nuestra villa y el Cée F. C., de aquella localidad. Unos sesenta excursionistas tomaron parte de la jira, siendo recibidos en Cée por el club y después de celebrado el partido los excursionistas se dedicaron a admirar las bellezas de la villa, regresando a Carnota a las doce de la noche, altamente complacidos de las atenciones recibidas y del magnífico día pasado en la vecina villa" (El Pueblo Gallego, 4.11.1933_10). O resultado non o sabemos, pero a iso o correspondente carnotán do xornal non lle deu moita importancia (ou sería moi adverso para os seus intereses?).


O concello de Muros: Muros FC, Fortuna FC, Deportivo Esteirano e Club Breogán

Muros, na súa condición de vila de importancia e porto de mar, tivo un coñecemento do fútbol moito máis temperán que no resto da Costa da Morte, seguindo os pasos dos seus veciños de ría, os noieses. O 12 de xuño de 1921 xa se xogou un partido en Muros, onde espertaba unha viva afección a este deporte, segundo nos conta P. Galindo Morales na súa crónica, publicada no periódico de Corcubión Nerio (nº 13, 1.7.1921), do partido entre o Muros FC e o Atalaya del Son, club este do Porto do Son. Parece que o partido foi entre os equipos infantís (xuvenís) dos dous clubs, e rematou coa vitoria local por 3-2 tras prolongación do encontro, e troco de árbitro:

El partido de foot-ball jugado el domingo 12 de Junio entre los equipos infantiles "Atalaya del Son" y el "Muros F. C." resultó tan reñido como interesante, empezando a despertarse en este pueblo una viva afición al cultivo de tan higiénico deporte. Fué el partido rápido y movido. Atacó bravamente el "Atalaya", resultando inútiles sus esfuerzos, que se estrellaron en los "backs" del "Muros F. C.", apuntándose éstos dos tantos en los primeros cinco minutos, que fueron recuperados después por los contrarios, quedando así empatados. En el segundo tiempo, dominaron siempre los de casa, viéndose bastante apurado el "portero" del "Atalaya". Al final se acordó prolongar el partido, haciéndose el desempate con un "penalty", tirado por Cisneros, quedando vencedor el "Muros", por tres contra dos el "Atalaya". Se distinguieron en el de casa, el delantero centro Guillermo Cisneros, demostrando conocer el juego y que domina el pase bajo, engañando muy bien, durante todo el partido, a sus contrarios. También se distinguió J. Godoy, de medio izquierdo; muy bien Paco Romaní de extremo derecho; Ramón Romaní, entrando siempre muy bien, de medio centro; los defensas y demás contrincantes pusieron de su parte todos los medios de defender los colores que ostentan. Arbitraron, en el primer tiempo, Antonio del Sel, y por divergencias surgidas entre el "Atalaya" y el "Muros", dejó de arbitrar en el segundo tiempo, sustituyéndole José Martín. Los "equipiers" fueron muy felicitados.

O Muros F.C. nos comezos da década de 1920

O seguinte partido que atopamos do Muros FC tamén foi contra o Atalaya, desta vez xogado no Porto do Son, o 10 de setembro de 1924, con clara vitoria dos sonenses por 4-0. Do 15 de agosto de 1926 data a vindeira presenza do fútbol de Muros nas páxinas dos xornais, ese día visitou o campo de San Alberto de Noia o "Deportivo" de Muros -segundo El Ideal Gallego- ou o "Muradano F.C." -segundo La Voz de Galicia-. O resultado foi avultado, un claro 9-0 a favor da Unión Deportiva local, aínda que con desculpa: "La sequía reinante hace que el campo esté cubierto de una 'mullida alfombra' de polvo, lo cual fué un gran contratiempo para el equipo forastero, porque acostumbrado, acaso, a contender en campos más firmes, patinaban con una frecuencia grande, y esto unido a las nubes de polvo que se formaban, y ser la primera vez que pisaban nuestro 'field', no veían el esférico, y cuando rara vez a su alcance lo tenían, la blandura del terreno les impedía que sus 'chuts' fueran eficaces. Puede decirse, pues, que el 'match' fué jugado por los once del 'Unión Deportiva' contra uno solo del 'Muradano', el portero, el cual estuvo afortunadísimo parando 'goals', que si no desplegara toda su agilidad y maestría, no serían nueve los tantos hechos por el equipo local, serían todos los que se prometiera, pues al no haber jugadores contrarios, era una desventaja enorme tener que luchar uno contra once" (La Voz de Galicia, 18.8.1926_2). O 24 de agosto de 1926 dise nas páxinas de El Pueblo Gallego que o Galicia F. C., de Vilagarcía de Arousa, viaxa a "jugar a Muros, con una selección de aquella localidad, inaugurándose con este motivo un campo de fútbol en aquella bella ciudad".

En maio de 1927 no campo de Santa Irene do Porto do Son, enfrontáronse "los equipos 'Muros', de Anido (Muros), y el infantil 'Atalaya', de esta localidad", con vitoria dos sonenses por 2-1. O 1 de novembro dese mesmo ano, os xuvenís do Atalaya devolven a visita, nun encontro rodeado de moitos incidentes, algo habitual en Muros segundo a crónica de El Pueblo Gallego (5.11.1927_13):

El martes, día primero, se trasladó a la vecina villa de Muros el equipo "infantil Atalaya" de esta localidad, el cual después de una reñida lucha y de tirar fuera dos penaltys ganó al equipo local y propietario del campo por uno a cero.

El público muradano, que durante el partido no cesó de insultar a los forasteros, continuó su hazaña cuando los nuestros salían del campo, e incluso no se quería dar a nuestros jugadores que para ir al partido (?) habían dejado en una de las casas contiguas al campo.

Si la entrada fué fría, fué ardiente sin embargo, la salida, puesto que el "respetable" que asistió al encuentro, alentado por sus representantes futbolísticos y engrosado por la gente que estaba en el paseo (?) nos acompañaron al muelle chillando de manera infernal y despidiéndonos con insultos... y pedradas, llegando al extremo de tener que parapetarnos tras de los cuarteles del barco, a pesar de lo cual tuvimos heridos aunque leves.

Todas las veces que se traslada a Muros nuestro equipo sucede algo parecido y como gallegos sentimos que estos actos se realicen en nuestra hermosa región, y rogamos a las autoridades pongan coto a tales desmanes, de los que no puede hacerse responsable al noble pueblo de Muros.

Evidentemente non só se xogaba ao fútbol na capital municipal, pois este deporte tamén se practicaba en Esteiro. Manuel Torres, no seu libro De Esteiro Fútbol Club a S.C.R.D. Esteirana, fala de que o fútbol trouxérono aquí desde a ría de Arousa aqueles que viñan traballar no sector conserveiro, procedentes fundamentalmente da Pobra do Caramiñal. Data os primeiros pasos contra 1918, e os partidos eran nun terreo público situado onda a praia de Parameán, denominado Artón. Partidos polas festas, entre os dun lado ou outro do río, casados contra solteiros, e xa andando o tempo contra os doutras vilas. Nós non atopamos na prensa un partido do equipo de Esteiro ata 1927, mais seguramente habería outros antes. O 13 de novembro de 1927 o Atalaya do Porto do Son viña por mar, acompañado de 200 afeccionados, para enfrontarse ao "F. C. Deportivo Esteiro", gañándolle por 1-4. O 8 de xullo de 1928 a "Unión Deportiva" de Esteiro trasladábase á Serra de Outes para contender contra o Sporting Serrano local, equipo este que venceu por 2-0.

No mes de xullo de 1928 aparecía na prensa un novo conxunto na capital, o Fortuna F. C., que parecía que viña substituír ao Muros FC, do que non volveremos oír falar ata dentro de varios anos.

Con todo, no partido disputado o día 15 aínda non temos constancia de ser un novo equipo, pois o cronista local de El Pueblo Gallego (20.7.1928_10) segue a falar do Muros FC, que se impuxo por 2-1 ao Atalaya:

A las cinco de la tarde dio comienzo el partido en el campo de Anido, que estaba abarrotado de público.

Los equipos alinean a las órdenes de un excursionista del Són.

Muros: Romaní; Patiño, Salero; Camello, Martínez, Toñito; Díz, Novoa, Suárez, Tipo, Gómez.

Desconocemos los nombres de los jugadores del Són.

Quince días despois houbo devolución de visita, e o cronista -desta vez de Porto do Son- do mesmo xornal presenta o equipo muradano como Fortuna FC, e corrixe a crónica anterior: "El partido que en el pasado día 15 celebraron estos equipos terminó con empate a un gol, pues el segundo tanto muradano lo anuló el árbitro por ejecutar un córner con las manos". Neste encontro do 29 venceu o Atalaia por 2-1, a pesar de contar con catro reservas. E facía gala o cronista destes xa clásicos enfrontamentos entre os de Muros e os do Porto do Son: "Con este resultado sufre Muros la octava derrota, sin conseguir batir ni una sola vez, de los nueve partidos jugados, al Atalaya" (El Pueblo Gallego, 2.8.1928_11).

E chegou o que tiña que chegar, un derbi entre os de Esteiro e os de Muros. O primeiro do que temos constancia foi o 2 de decembro de 1928, partido do que temos a crónica feita desde o bando visitante (El Pueblo Gallego, 7.12.1928_9):

El domingo día 2, se desplazó nuestro equipo Fortuna F. C. con cuatro reservas, a la vecina villa de Esteiro. A las órdenes del árbitro asturiano, forman los equipos del modo siguiente:

Fortuna F.C.: Isidro; Patiño, Suárez; Julio, Martínez, Chochito; Otero, Caamaño, Camello, Romaní, Tages.

Da comienzo el match eligiendo campo los de Muros a favor de viento. Saca Esteiro, pero pronto se hacen con la pelota los nuestros, que se lanzan en tromba hacia la portería contraria, y en el momento en que se disponía a chutar Camellito le sale al paso el portero, rodando ambos.

Un defensa esteirano da una patada en la cara a Camellito, que le hizo retirarse por un momento, castigando la falta el árbitro con un penalty, ejecutando dicho castigo Suárez y marcando el primer tanto a los cinco minutos de juego. Con este gol se enardecen los nuestros, pasando Martínez a centro delantero y Camellito a interior por hallarse lesionado. Ambos se entienden admirablemente. Vuelven a hacerse con la pelota los esteiranos, despejando nuestro defensa, que está jugando bien. Se hace dueño de la pelota Tages, corriendo la línea y da un centro estupendo, pero Camellito no quiso rematar pasándola a Martínez y este a Romaní, que chuta marcando el segundo tanto. Se encorajinan los esteiranos, pero los nuestros no dejan pasar ni una sola pelota anotándose un chut de los esteiranos que el nuevo portero, Isidro, bloca estupendamente con seguridad.

Vuelven los de Muros a dominar la situación consiguiendo la pelota Otero y corre la línea, centra y Martínez, bien colocado, chuta marcando el tercer y último tanto. Así termina el primer tiempo.

Segundo tiempo. Saca Muros, llevando la iniciativa, pero los esteiranos no se dedican más que a tirar hachazos a las piernas de los contrarios lesionando a tres de nuestros jugadores, pero ni con esto dejan los de Muros de ser dueños del terreno, y viendo los de Esteiro que les amenazaba una gran derrota, se retiran del campo faltando quince minutos para terminar, dando el árbitro la victoria a los de Muros por tres a cero.

Comentarios. Isidro, en lo poco que actuó, bien y seguro en las estiradas; los defensas Patiño y Suárez los mejores del campo y los demás en conjunto bien.

O 24 de marzo de 1929 volve o Fortuna a Esteiro e volve vencer, aínda que desta vez pola mínima (0-1). O cronista muradán non ten dúbidas do potencial do seu equipo: "El Fortuna sigue siendo invencible. Hoy cuenta con muy buenos jugadores, como lo son Juanín, Portals, Heriberto, Manolín y otros (...). El Esteiro demostró ser equipo mucho más inferior al nuestro, a pesar de ser reforzado con dos jugadores como Martínez y Romaní, que hace poco pertenecían al Fortuna" (El Pueblo Gallego, 29.3.1929_2). Nos seguintes días houbo prensa contracrónicas do partido, no que os esteiráns acusaban aos muradáns de retirarse cando faltaban 25 minutos, e os segundos negaban o feito, quedando todo nun reto final entre os dous equipos para un vindeiro partido.

Mentres, o 7 de abril o "Deportivo Esteirano" recibía ao Sporting Club Serrano outiense, nun encontro que remataba en empate (1-1), e o día 21 chegaba o Sindicato F.C., do Cruceiro de Roo, que acabou co mesmo marcador. Aquí vemos un anaco da longa crónica de El Pueblo Gallego (25.4.1929_9-10):

El domingo 21 de los corrientes se desplazó a la hermosa villa de Esteiro nuestro primer equipo, Sindicato F. C., para contender en match amistoso con el Deportivo local.

A las 6 (hora oficial) salen los equipos, y don Manuel Esperante, presidente del Sporting Club Serrano, alinea a los equipos de la siguiente forma:

Sindicato: Torpedero; Victoriano, Pais; Juanito, Ramiro, Pais I; Gándara, Avelino (Quico), Alejandro, Arufe y Antonio.

Deportivo: Mudo; Vidal, Tindo; Luis, Chuco, Perenecos; Enrique, Pexego (o Pabía), Martínez, Aurelio y Casiano.

(...) En el Sindicato se alinearon Victoriano, Torpedero y Quico del Sporting, y en el Deportivo Esteirano jugó el gran delantero centro Martínez, del Fortuna Muradano.

Se distinguieron por el Deportivo local Mudo, Vidal, Chuco y Martínez, que estuvo enorme.

Por el Sindicato, Torpedero, Arufe, Ramiro y Victoriano, que fué el mejor de los 22.- QUICO.

O 4 de agosto, o Deportivo Esteirano volve recibir ao Sporting Serrano, que vence pola mínima (0-1), nun encontro no que destacan polos locais Mudo, Chuco, Ernesto, Enrique e Tinolo. O campo de Esteiro debía ser un dos mellores da volta, porque cando se enfronten o 22 de setembro o Sporting Serrano e mais o Fortuna, vano facer no terreo esteirán. Por certo, este partido rematou co inusual marcador de 0-0, a pesar de que para o cronista muradán o Fortuna foi superior, e nos rivais non todos eran da Serra: "A las órdenes de un árbitro noyés alinearon los equipos, haciéndolo el Fortuna así: Isidro; Patiño, Rey, Tirito, Manolito, Nicolás; Romaní, Olegario, Martínez, Camellito y Novoa. La formación del 'Sporting' se desconoce por estar integrada por una selección Serrano-noyesa" (El Pueblo Gallego, 28.9.1929_12). O día 4 de outubro, no mesmo xornal, un xogador do Sporting replica ao cronista muradán, indicando que o árbitro non era de Noia, senón o seu xogador Pedrito, que estaba lesionado, como varios doutros integrantes do equipo, polo que se reforzaron con tres xogadores de Noia, e ademais criticaba que os muradáns se retirasen faltando dez minutos cando o dominio dos outienses era total. A disputa quedou nun reto para un novo encontro: no Porto do Son ou en Noia. Pero o caso é que deixamos de atopar partidos de fútbol dos equipos do concello de Muros, a pesar de que en maio de 1930 o Deportivo Esteirano lanza retos aos equipos da zona, preferentemente ao Atalaia.

Vai ser pola festas de San Pedro de Muros de 1932 cando volvamos ter noticia do fútbol muradán. Neste caso temos "un partido de fútbol entre los equipos Victoria F. C., de Noya, y el Muros S. C. Este se presentó reforzado con Vicente, jugador del Santiago Sporting y Bosco, de Vigo, que actuó de delantero centro" (El Pueblo Gallego, 10.7.1932_7). O triunfo foi para os noieses por 2-3 ante un novo equipo local (?). O 5 de febreiro de 1933 no campo de Santa Irene do Porto do Son o Atalaya dise que se enfronta ao Muros F. C. "en el cual figuran elementos que el pasado año vimos en el Compostela: una gran pareja defensiva y un excelente delantero centro" (El Pueblo Gallego, 8.2.1933_12). Así e todo, venceron os locais pola mínima (2-1). Este mesmo resultado é o que se vai dar o 2 de xullo no enfrontamento entre o Muros FC e o Noia FC no campo de Louro, do que ofrece El Ideal Gallego (4.7.1933_5) ampla crónica da que extraemos o comezo:

Partido verdaderamente emocionante el que presenciamos en el campo de Louro. Días antes del encuentro todo era animosidad y ansia de batirse por parte de los contendientes. El campo aparece totalmente abarrotado, la llanura que lo circunda se encuentra también imponente; el público impaciente espera la salida de los jugadores. A las seis y cuarto hace acto de presencia el Muros, que es ovacionado; seguidamente aparece el Noya, que es también muy aplaudido. Arbitra el señor Ballesta. Alinean: Muros: Barreiro, Jacobito, Caamaño, Antonio, Chicho, Barroso, Olegario, Eduardo, Guianzo, Suárez y Tipo. Noya: Patapio, Quico, Manolo, Carreño, Torpedero, Abelardo, Secundino, Cebollo, Bravo, Rubichi y Chimino.

Nunha entrevista a Pepe París, un dos xogadores muradáns dos tempos da IIª República, asinada por un tal Luma (El Ideal Gallego, 19.3.1978_14), este recorda que en 1932 existía o Muros CF, no que xogaban Ignacio, Juanito, Olegario, Heriberto, Nicolás, Checho... Pero tamén fala neste tempo da existencia doutros clubs:

En Muros había varios equipos de fútbol, incluso infantiles, con tal afición y empuje que tenían nombres como Ciclón y Os Balas. Pero de verdad y serio fue el equipo llamado Club Breogán. En este equipo estaba lo mejor del deporte y lo más entusiasta. Su alineación era la siguiente: Suso; Bernardo, Sevito; Varela, Tonecho, Pepe Lojo; Fernando Portals, Ignacio Sendón, Manolo de Xacobo, Gijo y Pepe París. Fueron fundadores del club bajo la presidencia de don Luis Lestón, entonces estudiante de sacerdote (de vocaciones tardías, ya que era oficial del Ejército del Aire) y hoy sacerdote de Esteiro-Muros. (...) Se jugaban campeonatos y nosotros participamos en el de las Rías quedando en muy buen lugar, y vencimos en el campeonato de Santiago de Compostela. Íbamos a jugar con Noya, Puebla del Caramiñal, Puerto del Son, etc- Todo marchaba bien, pero estalló la guerra y todos tuvimos que incorporarnos.

Non atopamos do Breogán máis que un dobre enfrontamento contra o Athletic Club de Santiago. O primeiro en Muros o 9 de decembro de 1934, con resultado de empate (1-1), e o segundo o 1 de xaneiro de 1935 en Santiago: "En el Stadium, a las tres y media, jugaron los equipos Breogán de Muros y el Athletic Club de esta ciudad. Vencieron los primeros por tres tantos a uno. Hemos de recordar que, cuando el Athletic se desplazó a Muros empató a un tanto con dicho equipo" (El Pueblo Gallego, 3.1.1935_9). Non sabemos se era o Muros ou o Breogán o equipo que lle gañou 1-0 ao Noia FC o 1 de xullo de 1934, nin tampouco o que perdeu en Porto do Son o 29 do mesmo mes. Este partido trouxo rabo, con continuas contracrónicas na prensa. El Ideal Gallego publica o 2 de agosto unha pequena noticia do partido Atalaya-Muros (4-2), pero tres días despois a directiva do Breogán enviaba unha carta afirmando que o club que xogara en Porto do Son fora o infantil do Breogán, que só perderan por un gol de diferenza a pesar da maior idade dos locais, e aproveitaba para lanzar retos aos equipos infantís do Cee e da Pobra. O 15 de agosto volven á palestra desde o Son para afirmar: “Primero. Que el equipo del Son ha vencido al Muros F.C., único equipo que existe en esa villa, por 3-1. Segundo. El Atalaya del Son ha jugado infinidad de partidos contra el Muros F.C. en los campos de ambos equipos, no habiendo empatado ni menos perdido nunca. Tercero. En el equipo del Son nadie llega a los 22 años, siendo en edad y condiciones muy igualados los jugadores de ambos equipos” (El Ideal Gallego, 15.8.1934_5). A polémica continuou durante todo o mes de setembro, e acabaron lanzándose retos para volver xogar, sen que saibamos se chegaron a facelo ou non, pois do fútbol en Muros a partir de aquí só temos os citados partidos do Breogán co Athletic compostelán. No equipo breoganista xogaban Varela, Choco, Suso, Bernardo, Pedrito, Manolo, Gijó, Harito, Olegario, Juanito e Manolo.

Non temos máis datos do fútbol no concello muradán antes da guerra que o ata aquí exposto. Tan só temos que deixar constancia de que o 28 de outubro de 1933 se inscribía no Goberno Civil o Monte Louro FC, sen que atopásemos na prensa ningunha actividade deste club.


O fútbol na comarca de Noia

Imos analizar, por último, como era a situación nesta comarca, pero facendo fincapé en só dous concellos deles, os de Outes e Noia, deixando a un lado o de Porto do Son -aínda que moi presente pola súa participación cos equipos da redonda- e o de Lousame. No caso do concello de Noia non imos pararnos no detalle, pois Noia xa era nos finais da década dos vinte unha das vilas galegas nas que o fútbol arraigou con máis forza, chegando a competir oficialmente.


O concello de Outes: Sporting Club Serrano, Galicia FC, Sindicato FC e Tines FC

A proximidade deste concello ao de Noia fixo que o fútbol triunfase axiña aquí, con bastante actividade nos últimos anos da década de 1920, tanto na capital municipal como nalgunha parroquia. O primeiro equipo que atopamos é o propio da Serra, o Sporting Club Serrano. Aínda que, polo que se desprende da crónica, houbera outros encontros antes, a primeira vez que lemos unha noticia del é en El Ideal Gallego do 15 de setembro de 1927: "El domingo se celebró un nuevo partido en el campo de Cotro entre los equipos infantiles 'Sporting Club Serrano', local, y el noyés Trust Comercial". Como vemos, foi un partido entre os equipos xuvenís, que remataría con empate (2-2). Mais quizais xa antes se disputara un partido que podemos ler no bonaerense El Correo de Galicia (30.10.1927_9), pois as noticias que publicaban chegaban co lóxico atraso. Dicímolo, porque na información falan da inauguración do campo de fútbol outiense, nun relato onde podemos ver a aliñación local con nomes e apelidos -curioso o dos diminutivos nos nomes-, nunha crónica incompleta que non ofrece nin o resultado:

Con extraordinaria animación y ante enorme gentío se inauguró el campo de deportes de esta villa, viniendo a contender en match amistoso el club "Hispano F. C." de Noya, reforzado con elementos del club infantil de M. D. como Chichito, Colón, Sebastián y el Rojo, contra el "Sporting Club Serrano" local.

Alinearon por el equipo local: Juanito Gómez, Alejandro Ovicedo, Pedrito Roldán, Paquito García, Pepito Pérez, Manolito Lago, Alfonsito García, Manolito García, Salvador Campos, José Martínez y Claudinito Antón.

Momentos antes de dar principio el encuentro, los capitanes de ambos equipos, acompañados del árbitro, saludaron a la presidencia, donde se encontraba la capitana del equipo, encantadora señorita Luisita González Añón, la cual salió al campo con los capitanes en honor del equipo forastero. El capitán del Club "Hispano F. C." le entregó un hermoso ramo de flores.

O 8 de xullo de 1928 o Sporting Club Serrano recibe no seu campo ao Deportivo Esteirano, ao que vence por 2-0 coa seguinte aliñación: "Juanito; Romero I, Romero II; Claudino, Muradano, Quico; Rua, Ramiro, Leopolodo, Radical y Rolao. El árbitro José Sotelo, imparcial. Por los de casa se distinguieron Juanito, Romero II y Ramiro" (El Pueblo Gallego, 12.7.1928_8).

Como dixemos, tamén o fútbol chegou a outras parroquias do concello. O primeiro exemplo témolo na de Tarás, que tamén tiña equipo: o Galicia F. C., do que só lle coñecemos este partido, seguramente xogado na Serra (El Pueblo Gallego, 22.7.1928_19):

En el campo de deportes de esta villa se celebró el día 15 un partido amistoso entre el Arenas Noyés y el Galicia F. C. de Tarás. Nuestro equipo, o sea el Galicia, alineó de la siguiente forma: Castro, Pérez, Arestiño. Arturo, Julito y Paco, Ramiro, Antonio, Felipe, Alborés y Castelo.

A las seis da comienzo el partido; escogen campo los forasteros, que lo hacen a favor de viento y esto da lugar a que se luzca el meta Castro. A los nueve minutos pasan los delanteros a los defensas, amagando un goal seguro; pero Castro se tira a los piés del delantero, evitándolo. Se hacen con el balón los delanteros locales y chutan alto.

Tienen otra arrancada los forasteros y chutan y Castro para bien.

A los 30 minutos de juego hay una mano en el área, contra los locales, que se castiga con la pena máxima consiguiendo el primer goal de la tarde y único para su equipo y así termina el primer tiempo con 1-0 contra los locales.

Comienza el segundo tiempo con dominio alterno. Los locales acomenten mucho la portería contraria, y a los 27 minutos consiguieron el goal del empate.

A los 37 minutos, hay una mano en el área contra los forasteros, siendo tirado por Ramiro que falla.

En estos últimos minutos dudan los forasteros por conseguir el desempate, pero Castro no deja pasar nada y así termina el partido con un empate a un goal.- Especht.

Outra parroquia futboleira era de Roo, que tiña campo propio -con lixeira pendente, polo que parece- no lugar do Cruceiro de Roo. Ali, o 17 de marzo de 1929 enfrontáronse o titular, o Sindicato F. C. (club supoñemos que formado sobre o Sindicato Agrícola que funcionaba na localidade), contra outro equipo da capital municipal, o Tines F. C. (El Pueblo Gallego, 21.3.1929_8):

El domingo, día 17, se jugó en el Crucero de Roo un interesante partido de fútbol entre los equipos Sindicato, local, y Tines F. C., de Outes.

A las órdenes de un aficionado local, alinean los equipos, que lo hacen en la siguiente forma:

"Tines F.C.": Quico, Suárez, Pepito, García, Dosindo, Guzmán, Claudino, Eliseo, Ramón, Alfredo y Tomás.

Sindicato: Blanco, Martínez, Pais II, Americano, Marcial, Ruiz, Rey, Pais I, Ramiro, Losada y Gándara.

Corresponde escoger campo a los forasteros, que lo hacen a favor de sol y pendiente.

(...) A los tres minutos se produce una mano de los locales en mitad del campo. Bien ejecutada por Suárez, recoge el pelotón Claudino, que está excelentemente colocado, y lanza un buen shot logrando el primer goal para los "tinistas", en medio de una gran ovación. (...)

El segundo [tempo] se inicia con unos ataques de los locales, que buscan codiciosos el empate. A los tres minutos de comenzar hay una buena combinación de los forasteros con un pase de Claudino a Ramón, y éste dribla a los backs, chutando para conseguir el segundo goal para el Tines.

Sigue el juego con frecuentes alternativas y en un momento de dominio del Sindicato, Gándara recoge un pase, dribla a la defensa y a dos metros de la portería chuta fuertemente, marcando el único tanto para su equipo. (...)

El match concluyó con el triunfo del Tines por 2 a 1.

Comentarios: por el Sindicato estuvo bien el trío defensivo, Rey regular y los demás cumplieron.

Por el Tines, Romero, en lo poco que actuó, muy seguro, así como el trío defensivo. Ramón y Pepito, bien.

El árbitro gustó mucho por su imparcialidad y clara visión del juego.

O 7 de abril de 1929 o Sporting Club Serrano viaxou ata Esteiro para enfrontarse ao Deportivo local, en partido que rematou con empate a un gol, logrado o visitante por Manolito. O día 21 do mesmo mes quen visitaba Esteiro era o Sindicato FC, obtendo igual resultado no marcador, como vimos na crónica publicada no apartado do fútbol en Muros. E volverase xogar en Esteiro o 4 de agosto un partido do Sporting Club Serrano, agora acadando a vitoria por 0-1 (El Pueblo Gallego, 8.8.1929_3):

El domingo 4, se desplazó a la vecina villa de Esteiro nuestro primer equipo, el S. C. Serrano, para contender con los bravos muchachos del Deportivo Esteirano.

A las seis y media, hora oficial, el presidente del Sporting, M. Esperante, alinea a los equipos como sigue:

Sporting Club Serrano.- Juanito; Victoriano, Pedrito; Quico, Juanito, Notario; Benigno, Pepiño, Alejandro, Manolo, Ramiro. (...)

Por los sportinguistas se distinguieron todos en general, sobresaliendo Manolo, Pepiño, Alejandro y el trío defensivo, que estuvo enorme.

Una vez más, los bravos sportinguistas demuestran que van afianzándose en cada partido que celebran, excluyendo los personalismos y aumentando la mejor clase de juego.- F. GARCÍA.

Francisco García 'Quico' era o correspondente de El Pueblo Gallego na Serra de Outes e a el debémoslle as crónicas publicadas neste xornal, algunhas delas ben amplas. Por el sabemos que o 1 de setembro o Sindicato FC impúñase ao Brión FC no Cruceiro de Roo por 2-0, con goles marcados por Gándara e Pais II. O vindeiro partido dos do Sindicato vai ser contra os seus veciños do Tines FC, equipo este de quen di Quico que é o "infantil del Sporting Club Serrano" (El Pueblo Gallego, 18.9.1929_3). Tras varios aprazamentos, o 22 de setembro xogaron o Fortuna FC de Muros contra o Sporting Club Serrano no campo de Esteiro, nun encontro que rematou sen goles e no que o cronista muradán reclamou que os de Outes xogaron con moitos xogadores noieses, o que trouxo días despois unha réplica dun dos integrantes do equipo da Serra, como vimos no apartado do fútbol en Muros. Moitos goles no partido entre o Sindicato e o Tines (3-3), que trouxo na crónica de El Pueblo Gallego (7.11.1929_2) unha constante confusión do nome destes últimos:

El viernes día 1º, fué al Crucero de Roo, nuestro primer equipo infantil Río Outes F. C., para contender con el equipo del Sindicato local.

El primer tiempo terminó con 2 a 0 favorable a los tinistas, pero en el segundo tiempo se impusieron los locales y lograron nivelar el partido a 3, terminando así el encuentro.

El empate fué justo, aunque mereció ganar el Río Times [sic], pues se les anuló un goal injustamente. Los mejores del Sindicato fueron Pais II, Rey y Cachón, que marcó 3 goals; del Times, Manolo, Pepiño, Benigno y Quico; la defensa, malísima, pues dos de los goals del Sindicato se debe a la mala actuación de Pepito, que estuvo desastroso.

O último partido que atopamos do fútbol en Outes data do 1 de xuño de 1930, e enfrontou ao Sporting Club Serrano co Trust Comercial de Noia (El Pueblo Gallego, 4.6.1930_2-3):

Por venir retrasados los jugadores del Trust Comercial, empieza el partido a las seis y media y don José Sotelo, maestro nacional de esta villa, alinea a los equipos del modo siguiente:

Trust Comercial: Juanatey, Pepe y Anatol; Ramón, Pazos, Hidalgo, Creo, Fontán, Luis, Guillermo y Valentín.

S. C. Serrano: Corcubico, Rodríguez y Suárez; Jesús, Quico y Tomás, Gándara, Claudino, Martínez, Manolo y Molinos.

Goals: S. C. Serrano, 5 (Claudino, 3; Manolo, 2).

Trust Comercial, 4 (Fontán, Anatol, Valentín y Creo).

Está el campo abarrotado de público y empieza el partido en medio de gran entusiasmo por parte de los noyeses, (...)

Con unas cuantas arrancadas de los noyeses termina el primer tiempo, con dos a uno favorable a los forasteros.

El segundo tiempo lo arbitra don Alejandro Blanco, de Noya. (...) ...terminando el partido con victoria del Sporting por 5-4.

Por los de casa se distinguieron Claudino, Manolo y Martínez. Los medios cortando juego, bien y la defensa estuvo enorme, sobresaliendo Suárez. Por Noya, Creo por deportividad y Anatol, muy duro. El arbitraje de don José y don Alejandro, estupendo. El Sporting alineó cuatro reservas.- "Quico".


O concello de Noia: o Noya Sporting Club, Noya FC, Ideal Gallego FC e Unión Deportiva

Noia foi, como dixemos, o concello con máis temperá e maior aceptación deste deporte na nosa costa. Valéndonos dun artigo anónimo, que baixo o título "Noya deportiva" se publicou en El Pueblo Gallego do 24 de agosto de 1927, podemos falar das primeiras manifestacións organizadas de fútbol nesta vila: "Allá por el año 1911, que es a donde alcanzan nuestros recuerdos, empezó a cultivarse en nuestra villa el noble deporte británico, que actualmente con tantos adeptos cuenta. Fué el España F. C. el fundador de la dinastía balompédica noyesa y a los pocos meses de su constitución, en una tartana de alegre cascabeleo, recibimos la primera visita de un equipo forastero que con el nombre del 'Tambre F. C.' nos envía la villa de Negreira, inaugurando con una victoria nuestra vida deportiva. Con este triunfo adquiere vigor el fútbol, apareciendo varios equipos como el 'Galicia Invencible e Infernal', que con sus luchas crean rivalidad, haciendo afición. De la fusión de éstos últimos nace el Sporting Club, que capitaneado por Antonio Hermoso del 'Univesitario' de Deusto, hace entrar el fútbol noyés en una nueva fase: empieza a conocerse el juego de conjunto y practicarse el verdadero Asotiattión. Días de gloria nos dió el Sporting, pues en el año 1918 en que se constituyó, cuenta como victorias todas sus actuaciones, habiendo contendido contra los mejores equipos de Compostela y ostentando el título de campeón del partido judicial. (...) Figuraban como ases en esta época Martínez, Garreño, González, Rubio, Molina, Tatín, Julián, Díez, Hermoso, Sáez, Roura y Leoncio. Fué el fundador y presidente de esta sociedad, el distinguido sportman, don Severiano Leizeaga Sieira. La ausencia de la mayoría de los titulares trajo consigo una crisis en el deporte, acrecentada con la construcción de una plaza de toros en el campo de juego, echando por tierra durante varios años el tinglado futbolístico".

Unión Deportiva de Noia, 1926

Así pois, desde o España FC, pasamos polo Galicia Invencible e polo Infernal, clubs estes que se fusionan para dar lugar ao Noya Sporting Club, fundado en 1918. Ricardo Güeto, no seu libro Noia C.F., 1928-2001, data o inicio deste club incluso antes, en 1916. Na prensa, sobre todo na compostelá, atopamos algúns partidos. O primeiro deles data do mes de agosto de 1919 e o seu rival é o Athletic Compostelano, en dobre confrontación (El Noticiero Gallego, 28.8.1919_1):

Con objeto de resarcirse de la derrota sufrida el pasado domingo en la cercana villa de Noya por el equipo local de football "Athlétic Compostelano", irá nuevamente el día de San Ramón a jugar con el "Noya Sporting Club", acompañándole en la excursión gran número de aficionados ávidos de presenciar el reñido match en que los compostelanos piensan tomar la revancha para que su honor quede a salvo ante la afición gallega y ante sus numerosos admiradores de Santiago.

O 21 de maio de 1920 El Compostelano anuncia para o domingo 23 un partido no campo de Santa Isabel entre o Rápido FC local e o Noya Sporting Club. O día 24 o mesmo xornal fala de que estes equipos xogaron en Noia, con vitoria do Rápido por 2-3 (El Ideal Gallego, dous días despois, poñerá que o resultado foi 0-3). Para o 11 de xullo anunciábase outro enfrontamento entre eles en Santa Isabel, que desta vez si se disputou en Santiago, vencendo os locais por 4-2. Non sabemos se aínda era o Noya Sporting Club ou outro novo o que en agosto de 1922 viaxou a Boiro para enfrontarse ao equipo local polas festas (gañaron os locais por 3-2).

E é que, despois da desaparición do Sporting, formáronse dous clubs na vila de San Marcos, o Noya F.C. e o Ideal Gallego F.C., que, segundo o artigo anónimo antes aludido de 1927, "sin recursos y sólo a fuerza de voluntad se sostienen, interesando sus luchas de tal manera que llegan al apasionamiento". Ricardo Güeto dinos que o Ideal Gallego aparece en 1924 baixo a presidencia de Santiago Carballal, que era un santiagués condutor da liña Santiago-Noia, e ao ano seguinte fala da creación da Unión Sportiva (que cremos que confunde co Noya FC). A primeira información do Noya FC data dun partido xogado o 25 de marzo de 1925 contra unha selección de ex-xogadores do Noya Sporting Club, vencendo o novo equipo por 4-1 (con goles de Creo, Generoso, Albéniz e Toñito para os primeiros, e de Domingo para os segundos). Do Ideal Gallego FC tamén temos partido ese ano, xogado en Boiro ante o Barraña FC, no que os noieses aliñaron o seguinte equipo: "Gómez, Pérez, Amador, Sarmiento, Abeijón, Fernández, Martínez, Pestoni, Vázquez, Rubich y Louro. (...) Arbitró Stone. En el primer tiempo, por indisposición de un equipier del 'Ideal', fué sustituido por su presidente señor Carballal, quien hizo un defensa con categoría de internacional" (El Ideal Gallego, 21.7.1925_8). Con empate a un se resolveu este partido.

Pero o principal problema destes anos era a carencia dun campo de fútbol desde que en 1921 se construíra a praza de touros. O 5 de abril de 1925 unha carta asinada por ANILOM (Molina) nas páxinas de La Voz de Galicia, solicitaba que as autoridades se puxesen de acordo para dotar a vila dun terreo de xogo, como teñen outras vilas veciñas: "En todos los sitios menos aquí la afición es secundada por el Ayuntamiento y los vecinos particularmente. Cuenta nuestro pueblo la preferencia por este deporte más de quince años, y hoy cuando hasta en las aldeas hay campos para ejercitarlo, Noya no tiene más que un pequeño terreno sin cualidades reglamentarias y que pertenece al campo de la feria. (...) Lanzo pues la idea de que la corporación municipal organice una comida integrada por el presidente de la sociedad 'Noya F. C.', el del equipo 'Enchocho F. C.', algún concejal y uno o dos comerciantes y fondistas". Non sabemos como se fixeron as xestións, pero non ía tardar Noia en ter un campo de fútbol acorde ás necesidades que demostraban os seus mozos. Nas páxinas do bonaerense El Heraldo Gallego do 14 de febreiro de 1926 xa se fala da existencia próxima dun campo debido ao ofrecemento do vizconde de San Alberto, José Varela de Limia, que segundo Güeto, vai ser cedido por un prazo de dous anos por unha cantidade de 150 pesetas anuais, que serán entregadas á Confraría de San Vicente de Paul.

O Noia F.C., en 1930

O novo campo trouxo tamén outra importante noticia, como vai ser o da fusión das dúas entidades representativas de Noia. A pesar de que no mes de maio de 1926 vexamos os dous conxuntos xogando na Pobra do Caramiñal contra o Pirelli local, a finais deste mes xa se fala da inminente fusión (El Pueblo Gallego, 30.5.1926_15):

Ha causado muy grata impresión entre la afición futbolística, la fusión, a punto de realizarse entre los equipos Noya F. C. e Ideal Gallego, pues es hora de que, contando con un hermoso campo en construcción y habiendo aquí elementos buenos y suficientes, sin tener que recurrir a fuera, como se venía haciendo, podamos formar un equipo capaz de poner respeto a muchos de su misma categoría.

El inteligente y entusiasta propulsor de los deportes en esta villa, señor López Medina, tiene la palabra y esperamos que resolverá el asunto inspirándose solo en el anhelo de conseguir triunfos para Noya.

Francisco Javier López Medina, recadador de contribucións en Noia, vai ser a figura clave neste espertar do fútbol noiés. Grazas a el vaise producir a fusión dos dous clubs nun novo: a "Unión Deportiva", que vai ter a seguinte directiva: "don Gabriel Sánchez de Lamadrid, presidente; don Javier López Medina, vice; don Eduardo González Rivas, tesorero; don Severo [sic] Leiceaga Seiria, contador; don José Rodríguez García, secretario; y don Miguel Maneiro Cobas y don Santiago C. Carballal, vocales" (El Heraldo de Galicia, 14.2.1926_5). O 16 de xullo presentáronse no Goberno Civil os estatutos do club para a súa aprobación.

O 18 de xullo de 1926 ían ter dous acontecementos futbolísticos en Noia: a inauguración oficial do campo de San Alberto e o inicio do Campionato de fútbol do Partido Xudicial de Noia. Estaba formado este naquel momento polos concellos de Boiro, Lousame, Noia, A Pobra do Caramiñal, Porto do Son e Ribeira. No campionato van participar os equipos "'Riveira F. C.', de Riveira, 'Pirelli', de la Puebla, 'Atalaya F. C.', del Puerto del Son, y 'Unión Deportiva' local; los partidos se celebrarán en el campo propiedad de este último equipo" (El Pueblo Gallego, 16.7.1926_11). Destaca a ausencia do Barraña Sporting de Boiro, pero segundo Antón Rodríguez Gallardo (no seu artigo "As orixes do fútbol organizado en Boiro (1922-1927)" publicado na revista Barbantia nº 11), a recente morte do seu presidente e a marcha de varios xogadores impediuno. O novo campo de San Alberto ía servir de sede para un campionato que ía ter como primeiro partido, e polo tanto o inaugural, o que ía enfrontar ao Unión Deportiva contra o Atalaya FC (El Ideal Gallego, 21.7.1926_8):

El domingo último se celebró en esta hermosa villa la inauguración del amplio campo que para deportes posee la Sociedad Cultural Unión Deportiva. (...)

El palco presidencial es ocupado por los delegados de los equipos concursantes, que constituyen el Jurado; teniente de la Guardia Civil, señor Bernal; Presidente honorario, don Pedro Varela de Limia; capitana de honor señorita Joaquina Baltar y el señor López Medina, presidente accidental de la floreciente Sociedad noyesa. También hemos visto al joven y culto abogado don Juan Varela de Limia y a su distinguida esposa; al Alcalde y tenientes señores Mariño Neu, Liñares y Varela, respectivamente y otras personalidades.

A las siete y veinte minutos, ordenada la alineación de los equipos por el árbitro señor Domínguez, de La Puebla, tiene lugar el "kick-off" efectuado por la simpática capitana de honor del equipo noyés acompañada previamente al terreno de juego por ambos presidentes en medio de una entusiástica y clamorosa ovación. Los capitanes de ambos equipos obsequian a Joaquinita con delicados ramos de flores.

Y eso fué el partido; de los que hay pocos en esta clase de juego. Noventa minutos de emoción, de bonitas combinaciones entre muchachos que prometen mucho más dándonos a veces la sensación de equipiers de primera categoría por su colocación, serenidad y su arte en el despliegue de las innúmeras jugadas que se sucedieron. El dominio correspondió, desde el primer momento, al equipo noyés que confirmó la superioridad derrotando al "Atalaya" por dos tantos a cero. (...)

En el segundo partido de campeonato, corresponde enfrentarse al "Riveira F. C" y "Caramiñal Pirelli" de los pueblos de su nombre. Arbitrará el señor Medina.- Z.

Xogadores do Celta e do Noia que xogaron un amigable en 1930 no campo de San Alberto

O campionato tiña bos premios: "el título de campeón, trescientas pesetas en metálico y copa de plata donada por el presidente honorario del equipo noyense, don Pedro Varela de Limia. El segundo premio consiste en el título de subcampeón, ciento cincuenta pesetas y copa de plata del excelentísimo Ayuntamiento de Noya; y tercero, una copa también de plata, regalada por el virtuoso cura párroco de esta villa Dr. D. Joaquín Sánchez Vázquez" (El Ideal Gallego, 31.7.1926_3). Quizais pola presenza de cartos en xogo os partidos convertéronse en moi duros e disputados, tamén na prensa, onde os cronistas de cada vila parecía botar gasolina ao lume. O resultado foi a suspensión do campionato logo de tres xornadas, "por desavenencias surgidas entre los equipos contendientes", dicía a nota de El Ideal Gallego (10.8.1926_5). O Unión Deportiva seguiu xogando ese ano varios partidos amigables, ante equipos da zona coma o Muros, ou de máis lonxe, como o Júpiter santiagués, o Galicia FC de Vilagarcía ou o Irene FC, famoso pola súa porteira e capitá Irene González, equipo que deixou en Noia un raro comportamento: "Creímos encontrarnos con un equipo de esos correctos, de esos a que nos tienen acostumbrados la simpática sociedad local y en su lugar, ¡oh, desencanto!, surge una horda de fuertes 'chillones' cuyos gritos ensordecieron en campo y produjeron primero, la hilaridad del público, luego la reacción, después la protesta justificadísima ante el tosco lenguaje puesto en práctica por unos jugadores que, a no conocer previamente al pueblo coruñés, en general, este equipo lo hubiera puesto en ridículo" (El Pueblo Gallego, 11.11.1926_11).

Un duro golpe para o equipo e para o fútbol noiés chegou a comezos de maio de 1927 coa morte tras repentina enfermidade de Javier López Medina, alma-máter do Unión Deportiva. Mais a chama xa prendera e o club seguiu adiante con éxito, con novos partidos ante equipos como os santiagueses Rápido ou Compostela Sporting, o Redondela, o Bosco vigués, o Eiriña de Pontevedra... No artigo anónimo do que xa falaramos publicado en agosto de 1927 en El Pueblo Gallego resúmense os datos: "De su valor da el historial que tiene, en año y medio de vida. Lleva jugados 48 partidos, ganando 26, empatando 9 y perdiendo 13, consiguiendo 133 goals a su favor por 75 en contra. Cuenta actualmente con los siguientes jugadores: F. Creo, López, Barreras, Joaquí, Alluit, Barbeito, Creo (R.), Toñito, Julián, Bravo, Rubiche, Salanova, Louro y Arce. Seis copas y un banderín, son los trofeos que ha conseguido. Tiene además un equipo infantil, cuyo vistoso juego sorprende, no habiendo sido nunca derrotado hasta la fecha y que es una esperanza para el porvenir". Era tanta a febre que o fútbol espertaba, que ese mesmo mes podemos ler en La Voz de Galicia (23.8.1927_2) un artigo titulado "El ocaso de una leyenda", no que o autor "P. Y." afirmaba que os noieses foron, desde tempos inmemoriais, asociados ao oficio de zapateiros, pero...

paulatinamente fué obrándose la metamorfosis y abandonaron todo trabajo manual y toda ocupación que se tildara de menestral y prosaica. Y unos dedicaron todos los afanes, todos sus entusiasmos al ensemismamiento, al absorto, o... a jugar al fútbol, y otros, los que no se conformaban con este "dolce far niente", los que en su cerebro bullía un ansia de grandeza, de gloria, fueron a la Universidad a estudiar leyes o Medicina. Por eso puede dividirse a Noya salvo excepciones, naturalmente en tres bandos: en licenciados, en 'contemplativos' y en futbolistas.

No mes de novembro de 1927 o club inscríbese na Federación Galega de Fútbol, e sorprendentemente faino co nome de "Noya F. C.", abandonando a Unión Deportiva que creara López Medina. E fixo a inscrición porque quere participar na Serie B do fútbol galego, o Noia vai competir oficialmente. A Serie B era, por así dicilo, a segunda división do Campionato Galego de Fútbol, torneo creado en 1905, e que desde a temporada 1919-20 contaba cunha categoría inferior. Mais para ser admitido pola Federación Galega aínda houbo que esperar. Durante o ano 1928 segue disputando encontros amigables contra grandes conxuntos, moitos deles no campo de San Alberto: Compostela Sporting, Villagarcía FC, Rápido FC, Riveira FC, Eiriña FC, Santiago FC. Con pesar recibiu a non inscrición do equipo para a temporada 28-29, polo que seguiu durante o ano 1929 xogando partidos non oficiais, aparecendo novos equipos por Noia como o Ferrolán coruñés ou o Comercial vigués, ademais de vellos coñecidos como o Bosco ou o Compostela.

Por fin a finais de 1929 se aproba a inclusión do Noya FC na Serie B que ía dar inicio no mes de decembro. Participaban esta temporada 1929-30 un total de 15 equipos en Galicia, divididos en tres grupos de cinco; no Grupo B estaban o Betanzos FC, Compostela Sporting Club, Santiago FC, Villagarcía FC e Noya FC. Principiou o equipo noiés empatando na casa co Santiago, e tras descansar na segunda xornada, perdía en Betanzos na terceira. Isto levou a fortes críticas contra o equipo, pero a situación mudou considerablemente, pois o Noia venceu nos cinco partidos seguinte e chegou á última xornada con un punto de vantaxe sobre o Compostela, que era o seu rival no San Alberto. Venceron os composteláns 0-1, mais o Noia denunciou ao seu rival por aliñación indebida no partido que xogaran contra o Santiago, feito que refrendou a Federación, que proclamou aos noieses campións deste grupo B. Polo tanto, o Noya acabou a liguiña con 5 partidos gañados, 1 empatado e 2 perdidos, con 19 goles a favor e 10 en contra, para un total de 11 puntos, un máis que os composteláns.

Intervención do porteiro noiés Creo, no partido
da Serie B do Noia FC contra o Emdén coruñés
Pasaba o Noia á segunda fase, que era dobre: por unha parte, os tres campións (Noia, Alondras FC de Cangas e Burgas Sporting Club de Ourense) xogaban unha liguiña entre eles por un posto na Serie A, pero estes partidos formaban parte da liga de promoción á Serie A, que xogaban estes tres equipos, o vencedor da promoción dos subcampións dos tres grupos da Serie B (de primeiras a Federación déralle o posto ao Compostela, pero ao final xogouse e saíu vencedor o Español de Vigo), e os catro últimos clasificados da Serie A (Eiriña de Pontevedra, Emdén da Coruña, Racing de Ferrol e Unión Sporting de Vigo); os tres primeiros e mais o campión da Serie B xogarían para a temporada seguinte na Serie A xunto co Celta e Deportivo. Fíxoselles moi duro o torneo aos noieses, que non puideron saír da zona baixa, loitando co Español para non seren pechacancelas, feito que non conseguiría. Aínda que colleitou resultados favorables contra grandes equipos, como o empate co Racing (2-2) ou co Eiriña (4-4 en Pontevedra, 3-2 en Noia), fallou nos decisivos do campionato da Serie B, pois perdeu os catro encontros contra Burgas e Alondras. Ao final, foi último nas dúas clasificacións; na do Campionato de Promoción xogou 14 partidos, gañou 3, empatou 2 e perdeu 9; marcou 26 goles e recibiu 38 para un total de 8 puntos. Os xogadores que disputaron esta campaña no equipo presidido polo avogado Germán Vidal foron Creo, Mella, Fresco, Fernando, Paisal, Valeiras, Tapias, Rubiche, Bravo, Guillermo, Louro, Quico, Rubio, Incio, Peri, Peldebé, Javier, Colón...

Para a temporada seguinte, o Noya FC volveu participar, a pesar de que días antes na prensa mostrábanse pesimistas ao respecto. Pero o 26 de outubro de 1930 estaba disposto no campo de San Alberto para recibir ao Betanzos FC, mais este non se presentou. Ao final foron baixa os betanceiros nun grupo que era de catro (con Compostela Sporting e Villagarcía FC), e que quedou de tres. Os noieses xogaron o seu primeiro partido en Vilagarcía, onde perderon 3-0, e volveron caer na casa contra o Compostela (1-2); na segunda volta golearon aos arousáns por 7-1 e pretendían vencer en Santiago para conseguir a segunda posición, pero o Compostela, xa campión, volveu gañar 2-1, aínda que inmerecidamente segundo as crónicas. Foi terceiro o Noia neste grupo B, con unha vitoria e tres derrotas, nove goles a favor e oito en contra, para sumar só dous puntos. Foi a última vez que participou o Noia neste campionato, pois parece que, segundo informa R. Güeto, neste 1932 devolvéuselle o campo de San Alberto ao que era o seu propietario.

O club seguiu xogando nos seguintes anos partidos amigables, como o que vimos en Muros en xullo de 1933 ou en outubro en Porto do Son, onde tamén perdeu co Atalaia (3-0), o que daba mostras de que o equipo ía a menos. O 13 de maio de 1934 viaxa á Pobra do Caramiñal para xogar no campo do Xobre co Puebla FC, con resultado de empate (1-1), e aliñación visitante formada por Patapio, Veiga, Chas, Carreño, Rubiche, Abeijón, Americano, Manolo, X, Elías e Bravo. Xogaron o desempate o 10 de xuño e venceron os da Pobra por 3-1, co Noia presentando este once: Celestino, Ceboleiro, Elías, Camisas, Torpedero, Carreño, Americano, Manolo, Bravo, Rubiche e Chumino. O 1 de xullo perde o Noia na súa visita a Muros (1-0) ao igual que fará o 12 de agosto cando vaia a Bertamiráns (2-1) ao campo das Pateiras polas festas da Peregrina.

Aliñación do Noia F.C. que xogou contra o Celta en febreiro de 1930
un partido amigable solidario tras a morte duns mariñeiros de Bouzas 

En 1936 xoga varios partidos, o primeiro do que temos noticia foi o 14 de abril en Cambados, no que o Juventud local se impuxo ao Noia. O problema do fútbol noiés viña explicado na seguinte noticia: “Noya vuelve a sentir de cerca el fútbol, y por no tener un campo apropiado es el único motivo de la decadencia deportiva del pueblo” (El Ideal Gallego, 12.5.1936_5). Días máis tarde aparece a seguinte información: “Unos cuantos jóvenes llenos de entusiasmo se proponen hacer resurgir el fervor deportivo, antes tan grande, de la localidad; para ello tienen en proyecto el arreglo de un campo que, por el momento, servirá para celebrar animadísimos partidos de fútbol y un equipo integrado por ‘serios’ futbolistas, esperando que la afición, tan decaída, los aliente, para de este modo conseguir que en Noya tengan los amantes del balón un rato de esparcimiento” (El Ideal Gallego, 28.5.1936_5).

O primeiro deses partidos foi o 1 de xuño contra o Rayo F.C. de Santiago, con vitoria local (3-2), aínda que na crónica falábase do mal estado do campo, que seguramente fose o do Triquinay. Unha semana despois o rival foi o Atalaia de Porto do Son, que se viu amplamente superado (10-1). A pesar diso non estaba contento o cronista noiés de El Ideal Gallego: “los nuestros regular”. O xoves 11 xogou o Noia contra o Sporting, novo club noiés que facía a súa presentación, pero que se viu superado por 3-1. O 14 de xuño o Juventud de Cambados devolve a visita a Noia, vencendo novamente (4-5); o 24 o Noia vence comodamente ao Ribeira por 6-2, con goles de A. Baltar, I. Barcia e Pestonit. O día 28 visita a vila noiesa o Racing San Lorenzo compostelán, que se impuxo por 3-5, e o 5 de xullo foi unha selección de Santiago a que se despraza a Noia para xogar co equipo noiés que non tivo piedade e venceu por un contundente 8-2, aínda que o cronista apunta a parcialidade a favor dos locais do árbitro Louro. O Noia FC aliñou a Miro, Barcia II, Jesús, Carreño, Torpedero, Abeijón, Salanova, Lucho, Manolo, Pestonit e Baltar II. O 12 de xullo os noieses foron a Ribeira para devolver a visita que fixeran estes, pero o partido non chegou ao final por retirada do Noia no segundo tempo, cando perdía 2-1, “por la escasa corrección del Riveira F.C., que agotó absolutamente todos los medios más antideportivos para resultar vencedor” (El Ideal Gallego, 16.7.1936_5). Foi este o último partido do Noia FC que coñecemos antes de que se iniciase a contenda bélica en España.

Pero houbo en Noia outros equipos á parte do club principal da vila, fose o Noya Sporting Club primeiro, despois os Noya FC e Ideal Gallego FC, para fusionárense estes na Unión Deportiva e tras federarse volver ser o Noya FC, había máis equipos que xogaban ao fútbol. Como xa vimos cando repasamos o fútbol noutros concellos da contorna, varios equipos noieses xogaban eses amigables, equipos estes que tiveron unha maior o menor duración. É o caso do Trust Comercial, que en setembro de 1927 visita a Serra de Outes, do Hispano F.C.,que fai o propio un mes despois; no verán de 1928 vai xogar a Tarás-Outes o Arenas, e en 1930 aínda seguimos atopando o Trust Comercial. Xa en 1932, xogando posiblemente no campo do Triquinay, estaba o Victoria F.C., e en 1936 xa vimos como nacía o Sporting, e tamén había outros clubs como o Codia F.C., o Rayo Codia e o Argón, aínda que estes tres só os atopamos xogando co equipo infantil. Xa despois da Guerra Civil, un equipo que sobresaía era o Area FC, para non tardar en volver o Noya CF nos inicios dos anos corenta.



Ningún comentario:

Publicar un comentario

CEN ANOS DE FÚTBOL NA COSTA. 5. A CHEGADA DO FÚTBOL ÁS COMARCAS DE MUROS E DE NOIA

  O concello de Carnota: Deportivo Pindo e Carnota Apenas contamos con información de partidos de fútbol neste concello, a pesar de atopars...